📍چرا در زندگی مدرن، همه چیز شتاب گرفته است؟
🔻بهراستی چه چیزی در جامعه مدرن شتاب میگیرد؟
هارتموت رزا چارچوبی تحلیلی ارائه میکند که میتواند برای جامعهای که شتاب میگیرد مناسب باشد و به ما نشان میدهد چگونه میتوان جوامع غربی را به مثابه «جوامع شتابان» درک کرد.
🔸او سه مؤلفه شتابناکی جهان مدرن متأخر را مشخص میکند: شتاب تکنولوژیکی، شتاب دگرگونی اجتماعی و شتاب ضرباهنگ زندگی. نخستین و آشکارترین و سنجشپذیرترین شکل شتاب سرعتگرفتن عمدی فرایندهای معطوف به هدف ترابری، ارتباطات و تولید است که آن را میتوان شتاب تکنولوژیکی خواند. بهعلاوه شکلهای جدید سازمان و مدیریت که بهدنبال تسریع عملکردها هستند، در این زمره قرار میگیرند. پدیده شتاب تکنولوژیکی را میتوان به مثابه فرایندهای شتاب درون جامعه توصیف کرد.
🔸اما رزا نوع دوم شتاب را در خود جامعه مدرن میبیند: «شتاب اجتماعی بهواسطه افزایش سرعت زوال پایای تجربهها و چشمداشتها و انقباض فواصل زمانی قابل تعریف بهمثابه «زمان حال» تعریف میشود» شتاب دگرگونی اجتماعی یعنی نگرشها، ارزشها، مدها، سبکهای زندگی، روابط و تعهدات اجتماعی، گروهها، طبقات، فضاهای اجتماعی، زبانهای اجتماعی و نیز شکل کردار و عادتها به میزان هرچه بیشتری دگرگون میشوند. سومین نوع شتاب، شتاب در ضرباهنگ زندگی است. اضطراریترین جنبه شتاب اجتماعی، «کمبود زمان» چشمگیر و همهگیر جوامع مدرن است. در مدرنیته، مردم بیش از پیش احساس میکنند که کمبود وقت دارند. به نظر میرسد زمان مانند ماده خامی تصور میشود که شبیه سوخت مصرف میشود و ازاینرو پیوسته نایابتر و گرانتر میشود. این شتاب را میتوان نوعی افزایش در تعداد کنشها یا تجربهها در واحد زمان تعریف کرد. به بیان دیگر این شتاب پیامد میل یا احساس نیاز به انجام کارهای بیشتر در زمانی کمتر است.
🔸در جامعه مدرن سکولار، شتاب بهمثابه معادل کارکردی وعده مذهبی حیات جاودانه به کار گرفته میشود. استدلال نهفته در پس این ایده به این ترتیب است: جامعه مدرن سکولار است، به این معنا که از نظر فرهنگی، تأکید اصلی بر زندگی پیش از مرگ گذارده میشود و چشیدن زندگی در همه اوجها و ژرفناها و پیچیدگی کامل آن به آرزوی اصلی انسان مدرن تبدیل میشود. بنابراین وعده لذتجویانه شتاب مدرن بر این ایده ناگفته استوار است که شتاب «ضرباهنگ زندگی» پاسخ ما و مدرنیته به مسئله میرایی و مرگ در دنیای سکولار است.
باشگاه اندیشه؛ فرصتی برای آزاداندیشی 👇